توصیه های راهبردی برای آزمون مصاحبه دکتری
آخرین توصیه های راهبردی کسانی که آزمون مصاحبه دکتری را با موفقیت طی کرده اند:
۱- سعی کنید همه کارهای پژوهشی خود را مرتب و منجسم کنید. اگر اصل بعضی مقاله هایتان را ندارید و یا نسخه ای از پایان نامه تان را در دسترس نگاه نداشته اید، هرچه زودتر مشکل را حل کنید. همراه داشتن نسخه کامل کارهای تحقیقی تان کاری است که برخی دانشگاه ها از شما خواهند خواست.
نکته: حتماً بارها و بارها مقاله هایتان را مرور کنید چون که یکی از اساسی ترین مباحث چالش انگیز مصاحبه پرسش راجع مقالات شماست.
۲- با مراجعه به سایت دانشگاه ها و مطالعه صفحه شخصی اساتید، موضوعات مورد علاقه و مقالات جدید آنها (و در صورت امکان کتاب های جدید) را مورد بررسی قرار دهید. موضوعات جدید بخش مهمی از سوالات جلسه مصاحبه را به خود اختصاص می دهد.
نکته: با خواندن اطلاعات ظاهری و علمیِ هیأت ژوری، این شما باشید که بازی را کارگردانی کنید.
۳- پایان نامه های دوره کارشناسی ارشد و کارشناسی خود را دوباره مرور کنید. تسلط به مطالب پایان نامه از جمله مسائل مهم در مصاحبه دکتری است. اگر واقعاً به مطالب پایان نامه و موضوعات پیرامون آن آگاه هستید باید سعی کنید جلسه مصاحبه را به سمت اینگونه مسائل سوق دهید.
نکته: این هنر شماست که جنس خود را به کسی که نیازمندش نمی باشد بفروشید، لذا شما باید طوری پایان نامه خود را ارائه کنید که هیأت ژوری خریدار موضوع پایان نامه شما بشوند.
۴- اگر وارد جلسه شدید و با سوالات انگلیسی مواجه شدید مضطرب نشوید. اساتید بعدی سوالات فارسی خواهند پرسید. همچنین ممکن است متنی به شما بدهند و از شما بخواهند که آن را معنا کنید.
نکته: اصلاً نگران نباشید. انگلیسی اکثر اساتید نیز در سطحی محدود است ، مگراینکه استاد مربوطه تحصیلات خارج از کشور داشته باشد.
۵- تا دقیقه نود بازی کنید. اینکه شما یک قسمت مصاحبه را بد گذرانده اید، نباید باعث شود ناامید شوید. چه بسا رقبایتان همین قدر هم بلد نباشند.
نکته: برآیند بازی مهم است، یعنی تا آخرین لحظه با امید کامل به جلو حرکت کنید.
نکته: کنترل اعصابتان، مهمترین موضوعی است که نباید از آن غافل باشید.
۶- عجله نکنید. قبل از جواب به سوالات فکر کنید.
نکته: شما باید بتوانید همزمان چند حرکت را آنالیز کنید، تقدم و تأخرها را تشخیص داده، نشان دهید که توانایی شما بیش از آن چیزی است که هیأت ژوری تصور می کنند.
۷- اگر ترم چهارمی هستید و از زمان بندی شما برای دفاع پرسیدند، اکیداً از بیان اینکه من درس داشتم و ترسیدم و … خودداری کنید و بگویید خودتان را می رسانید ان شاءالله. چون اگر قبول شوید هم، واقعاً خود را خواهید رساند.
نکته: اعلام کنید علی رغم اینکه وقت برای آزمون دکتری گذاشته اید، ولی حالاکه وقت آزادتری دارید براحتی از پس پایان نامه بر می آئید.
۸- روی مقالات علمی پژوهشی خود مانور دهید. پژوهش ها و مقالات شخصی که در حوزه تحقیق شما می باشند در پذیرش شما نقش بسزایی دارند. مقالاتی دارای ارزش در ارزیابی می باشند که در نشریات معتبر منتشر شده باشند. هرکاری هر جایی داشته اید (تدریس، مقاله، همایش، ترجمه، مجله و…)، فهرست کنید و از آنها تأییدیه فراهم کنید، یا خودشان را همراه داشته باشید.
نکته: اگر موضوع مقاله شما، موضوع مورد علاقه هیأت ژوری باشد، برگ برنده در دستان شماست. یا به عبارت دیگر شما باید راجع مطالبی که قبلاً کارکرده اید خریدار (استاد پروژه) پیدا کنید.
توصیه های یک داوطلب موفق آزمون مصاحبه دکتری دانشگاه دولتی
سعی کنید در اولویتهای اولتون دانشگاههای مختلف رو بزنید با سطوح مختلف. بعضی از دانشگاهها مثل تبریز یا اصفهان، تو مصاحبه پارسال، امتحان کتبی هم گرفته بودند. بعضی ها هم شفاهی در مورد دروس دوره ارشد و یا از مطالب پایان نامه شخص سوال می پرسند. می توان گفت در نمره مصاحبه موارد زیر ملاک قرار می گیرند.
در واقع در فرم مربوطه امتیازهای پژوهشی- آموزشی و مصاحبه با هم جمع می شوند:
۱- نمره پایان نامه
۲- نمرات کارشناسی و کارشناسی ارشد
۳- استاد راهنما و داور پایان نامه
۴- داشتن مقاله (آی اس آی – علمی پژوهشی- علمی ترویجی- کنفرانس- مقام علمی در مسابقات)
۵- داشتن کتاب تالیفی یا ترجمه
۶- داشتن مدرک زبان (تافل- تولیمو- آیلتس- ام سی اِچ ای- آی بی تی)
۷- مرتبط بودن گرایش کارشناسی ارشد
۸- دانشگاه محل تحصیل مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد
۹- روزانه یا شبانه یا پیام نور یا آزاد
۱۰- رتبه اول تا سوم دوره کارشناسی ارشد
۱۱- سوابق تدریس
۱۲- تسلط علمی بر مطالب پرسیده شده
۱۳- شخصیت، متانت قدرت ایجاد ارتباط
۱۴- توصیه نامه دو نفر از اساتید راهنمای مقطع کارشناسی ارشد
موارد فوق رسمی هستش و مدنظر قرار خواهند گرفت. دوستان خوبه از همین الان به فکر مدارک لازم باشند.
موارد موثر دیگه میتونه شناخت استادی که میخواد دانشجوی دکتری برداره از شما باشه. اگه دانشگاه مقطع ارشدتون نظرشون نسبت به شما مثبته خب اون رو در ۳ اولویت اول بنویسید. قبل از انتخاب دانشگاه به وب پیج اساتیدش برید و رزومه آنها رو مطالعه کنید تا ببینید چقدر به گرایش شما نزدیکه و به چه موضوعاتی علاقه مندند.
کسانی که رتبه خوب نیاوردند هم باید دقت کنند. در کل بهتره ترکیبی انتخاب کنید، مثلاً دانشگاه سطح بالاتر و متوسط رو ۳تا ۳تا ترکیبی بزنید. چون چند برابر ظرفیت دعوت به مصاحبه میشند و ممکنه سه تا دانشگاه سطح بالا دعوت بشی و هیچکدوم شما رو نپذیرند که با این حساب حقتون ضایع میشه. خیلی باید دقت کرد.
نکته: باز هم تاکید میکنم انتخاب احساسی نکنید.
چه سوالاتی در مصاحبه دکتری می پرسند؟ (از نگاه داوطلبان سال های گذشته)
۱- معرفی داوطلب: از دانشجو خواسته می شود خودش را ظرف چند دقیقه معرفی کند، این معرفی می تواند شامل دانشگاه محل تحصیل لیسانس و فوق لیسانس باشد.
نکته: یکی از نکات مهم و پرتکرار این است که چرا نمره فلان درستان پائین است. لذا بهتر است دلایلی از قبیل بیماری، مشکلات شخصی و… را بیاورید.
۲- پرسش در مورد پایان نامه: اعلام می شود ظرف چند دقیقه موضوع پایان نامه خود را به صورت اختصار بیان کنید. آیا انجام پایان نامه تئوری بوده است یا عملی؟ فردی بوده است یا گروهی؟ تخصصی در دانشکده مذکور بوده است یا مشارکت با سایر دانشکده ها بوده است؟ آیا این پروژه کاربردی است یا به درد کتابخانه می خورد؟ آیا پروژه را می توان صنعتی کرد؟ آیا مشخص کرده اید که چه کارهایی برای تکمیل پروژه شما می توان توسط سایر دانشجویان انجام داد؟ درحال حاضر باید بدانید که چه پروژه هایی راجع موضوع پایان نامه شما در حال انجام است.
نکته: می توانید پایان نامه خود را در قالب یک ورق به صورت مانع و جامع بیاورید و سرجلسه مصاحبه به هرکدام از هیأت ژوری یکی را تقدیم کنید.
۳- موضوع مورد علاقه جهت ادامه تحصیل در دکتری: یکی از سوالات بسیار مهم این است که چه موضوعی را قصد دارید در دوره دکتری کار کنید و علت انتخاب موضوع چه می باشد ؟
نکته: لازم نیست روی موضوع خاصی تأکید بسیار کنید، یا اینکه دامنه موضوعات مورد علاقه تان زیاد باشد، بلکه باید به جِد انعطاف پذیر باشید.
۴- دانشگاه های انتخاب شده جهت مصاحبه: از شما پرسش می شود راجع به دانشگاه ها چه اطلاعاتی دارید، چرا دانشگاه ها را اول یا آخر انتخاب کرده اید؟ چه اساتیدی را می شناسید؟ چه کسی شما را توصیه کرده است؟
نکته: به پروفایل و سایت اساتید دانشگاه رفته و اطلاعات کامل پیرامون هیأت ژوری کسب کنید.
۵- انگیزه: انگیزه، یکی از پارامترهای اساسی در انتخاب داوطلب است.
نکته: بعد از موضوع پایان نامه، انگیزه قومی یکی از دلایل اصلی قبولی در آزمون مصاحبه دکتری است.
۶- سوالات درسی: بعضی از دانشگاه ها روی سوالات درسی ریز می شوند و بعضی دانشگاه از کنار آن براحتی می گذرند.
نکته: سنجش تکمیلی امیرکبیر جزوات درسی اکثر دانشگاه های معتبر را در قالب یک سی دی آموزشی به داوطلبان ارائه می کند.
۷- روش های تأمین هزینه تحصیل شما: یکی از سوالات سرنوشت ساز، پرسش این موضوع است. لذا صداقت منطقی و معقول راه فرار را از به دام افتادن شما نشان می دهد. سعدی می گوید، دروغ نگوئید، ولی لازم نیست هر راستی را نیز بگوئید. در این مرحله از شما پرسش می شود که خودتان هزینه زندگی و تحصیلاتان را تأمین می کنید یا خانواده تان، که بهتر است در هر حالت بگوئید خانواده تان این مهم را انجام می دهند یا به عبارت دیگر تأمین مالی دارید.
نکته: معمولاً پرسش می شود انگیزه شما از ادامه تحصیل ارتقاء شغلی است یا کمک به فرهنگ و جامعه است که بهتر است در کنار ارتقاء شغلی، موضوع را به سوی رشد فرهنگ و جامع منحرف کنید.
۸- چه ویژگی شما دارید که باعث انتخاب شما می شود: سوالی که اکثر هیأت ژوری ها از داوطلبان می پرسند این است که داوطلب چه برتری و توانایی دارد که باعث تمایز شخص مصاحبه شونده با سایر داوطلبین می باشد. لذا عنوان می شود چرا فکر می کنید این دانشگاه برای شما خوب است یا اینکه قبولی شما چه سودی برای ما دارد (دانشگاه و اساتید).
نکته: از شما پرسش می شود از بین دانشگاه x و y، کدام را ترجیح می دهید و چرا؟ شما باید دلیلی منطقی و محکمه پسند را ارائه نمائید.
۹- تجربه و سابقه کار: چه کارهایی را در زمینه رشته خودتان انجام داده اید؟ بابت آن کارها پول دریافت کرده اید؟ در چه زمینه ای تجربه دارید؟
نکته: بهتر است تجربه شما بیشتر حول مباحث تدریس، تألیف، ترجمه و مباحث پژوهشی باشد و سعی کنید روی کارهای صنعتی و عملی کمتر مانور دهید.
۱۰- پرسش درباره علت انتخاب دانشگاه: علت آمدن به دانشگاه ما چه بوده است؟ چرا دانشگاه ما را به عنوان اولویت اول یا آخر انتخاب کرده اید؟
نکته: حواستان باشد که حقیقت را بگوئید و اعلام کنید که دانشگاه شما را انتخاب اول یا دوم و … من بوده است.
۱۱- وضعیت استخدامی: آیا در جایی مشغول به کار هستید؟ آیا در دوران کارشناسی ارشد مشغول به-کار بوده اید؟ یکی از سوالات خطرناک که باعث رد شدن خیلی ها در آزمون مصاحبه شده است.
نکته: اگر می خواهید بگوئید که در دوران ارشد شاغل بوده اید بهتر است این شغل تدریس و پژوهش باشد.
۱۲- توقع شما از مقطع دکتری: یکی از پرسش های مرسوم این است که اعلام می شود چه توقعی از مقطع دکتری دایرد؟ یا به عبارت دیگر دنبال چه هستی؟ موقعیت اجتماعی، شعور اجتماعی، مالی و…
نکته: بهترین جواب برای این پرسش این است که علاقه مند به موضوعات پژوهشی، تدریس تألیف و کمک به رشد فرهنگی و سواد جامعه می باشد.
۱۳- پرسش درباره وضعیت تأهل: تأهل شما پرسش می شود، بچه دارید یا خیر؟ همسر شما شاغل است یا دانشجو؟ خوابگاه دانشجویی هستید یا خانه مستقل دارید؟ ساکن تهران هستید یا شهرستان؟ در صورت قبولی آیا با خانواده به اینجا می آئید یا خیر؟
نکته: جواب این پرسش باید طوری باشد که شما بیشترین زمان را در اختیار دانشگاه باشید.
۱۴- سوالات شخصی: این سوال در اصل زنگ تفریح هیأت ژوری است. سوالاتی از قبیل الگوی شما در زندگی چه شخصی می باشد، در اوقات فراغت چه کارهایی انجام می دهید؟ آیا زود عصبانی می شوید؟ از چه رنگی خوشتان می آید؟ نقطه مثبت (قوت) و منفی (ضعف) شما چه می باشد؟
۱۵- تمام وقت بودن: یکی از حیاتی ترین موضوعاتی که ایجاد دغدغه برای داوطلبان آزمون دکتری می-نماید، زیرا در چند سال اخیر دانشجویان مقطع دکتری باید حضور و غیاب شوند (یعنی ورود و خروج آنها کنترل می شود).
نکته: جواب باید طوری ارائه شود که نشان دهد شما تمام وقت دراختیار استاد و دانشگاه هستید. اگر ذره ای هیأت ژوری حدس بزنند که شما مشغله ای بیرون از دانشگاه دارید، حذف شما تنها هدیه ای است که به شما داده می شود.
۱۶- کنترل اعصاب: یکی از رایجترین روش های از کوره به در بردن دانشجویان، بازی با اعصاب آنها است، اساتید سعی دارند طوری به داوطلب نشان دهند که چیزی نمی داند.
نکته: برگه برنده شما کنترل اعصاب و روانتان است. سعی کنید که عصبانیت هیأت ژوری را با لبخند و خونسرد بودنتان خنثی کنید. این مورد یکی دیگر از علل رایج در حذف داوطلب در آزمون مصاحبه بوده است.
۱۷- توکل به خدا: توکل به خدا یکی از روشهای خنثی کردن حملات تهاجمی هیأت ژوری است، با توکل به خدا، خود را بر تصمیم هیأت ژوری مسلط گردانید.
برگرفته از کتاب تکنیک انتخاب رشته دکتری و آزمون مصاحبه دکتری به روش سنجش امیرکبیر
